CT skener Beograd

Kompjuterizirana tomografija (engl. computed tomography; CT) je radiološka metod snimanja koja pored rendgen zračenja, primenjuje i tomografiju, metodu koja se zasniva na matematičkoj proceduri obrade snimaka ili tomografskoj rekonstrukciji snimaka uz primenu savremenih računara i programskih paketa u njima. Metoda digitalna geometrijske obrada se koristi za generisanje trodimenzionalnih slika unutrašnjosti snimljenog objekta koju čini velika serija dvodimenzionalnih rendgenskih snimaka snimljenih u toku jedne rotacije uređaja oko svoje ose. CT-skener je rentgenološki aparat u obliku velike, kutije sa kružnim otvorom, ili kraćim tunelom, u centru. Pacijent leži na uskom ispitnom stolu koji se kreće kroz ovaj otvor ili tunel i za to vreme izlaže dejstvu rendgen zračenja. Oko pacijenta se rotira rentgen cev i elektronski rentgen detektor, koji se nalaze suprotno jedan od drugog, u prstenu koji se zove pokretni deo skenera. Radna stanica računara koja uz pomoć računarskog programa ugrađenog u njemu, obrađuje snimljene podataka, nalazi se u posebnoj sobi, i njen rad je pod kontrolom lekara i za to obučenih tehničara. Tokom ST pregleda, vrlo često se pacijentu daje kontrastno sredstvo, u venu i to u toku samog skeniranja, i na taj način poboljšava se vizuelni prikaz nekog organa. Kontrastno sredstvima daje se u ruku intravenskim putem i to obično u lakatni venu klasičnim putem, ili kroz postavljenu intravensku liniju (putem infuzije), intravenozno u vidu „bolusa“. Pored intravenskog unosa kontrast se može uneti u telo neposredno pre snimanja i preko usta „peroralno ili klizmom u debelo crevo-rektum. Zato je sastavni deo opreme svakog centra za CT pribor i oprema za primenu kontrastog sredstva, kao i pribor, oprema i lekovi za ukazivanje prve pomoći u slučaju pojave alergijskih reakcija i drugih vanrednih poremećaja u radu organizma pacijenta u toku CT. U mnogim postupcima, postoji sličnost u načinu rada CT-skenera sa drugim rendgen pregledima. Rendgenski snimci nastaju dejstvom zračenja poput svetlosti ili radio talasa, koje mogu biti usmerene na telo. Različiti delovi tela apsorbuje rendgen zračenje u različitom stepenu pa se u tome i ogleda razlika u prikazu pojedinih struktura tela.Konvencionalno rendgen snimanje se provodi tako da rendgen zračenje prolazi kroz telo, i formira sliku na fotografskom filmu ili posebnoj fotoosetljivoj ploči za snimanje. Kosti se na snimku ocrtavaju belo, meka tkiva u nijansama sive a vazduha u crnoj boji.Kod CT skeniranja, rendgen zraci i elektronski rendgen detektori rotiraju se oko pacijenata, i vrše merenje količine zračenja koja se apsorbuje u telu. U isto vreme, ispitni sto se kreće kroz skener, tako da rendgen zraci slede spiralani put oko tela. Jedna rotacija traje oko 1 sekundu. Rendgenski izvor proizvodi uski, „mlaz“ u obliku snopa rendgen zračenja koje ozračuje deo tela pacijenta. Debljina „mlaza“ može biti od 1 milimetra do 10 milimetara. U tipičnom pregledi postoji nekoliko faza, a svaka faza se sastoji od 10 do 50 rotacija rendgen cevi oko pacijenta u koordinaciji sa stolom koji se kreće kroz kružni otvor.Detektori na izlaznoj strani pacijenta, vrše zapis rendgen zračenja koje izlazi iz ozračenih delova tela pacijenta kao rendgen „snimak“ sa jednog mesta (ugla) iz izvora rendgen zračenja. Snimci sačinjeni iz mnogo različitih pozicija (uglova) prikupljaju se u toku jedne potpune rotacije. Sistem za prikupljanje podataka kod CT-a nalazi se u tzv. „gentriju“ koji predtavlja stativ CT-aparata. U njemu su rentgenska cev i detektori. Manje ili više oslabljeni ili apsorbovani snop rendgen zraka koji su prošli kroz transvezalni presek pacijenta izazivaju fluorescencu detektora. Pod uticajem ove svetlosti stvara se odgovarajući električni potencijal odnosno analogni strujni impuls. U analogno digitalnom konverteru ovi impulsi se iz analognog oblika pretvaraju u digitalne informacije odnosno nizove brojeva. Ove digitalne informacije se prenose u kompjuterski sistem, gde se vrši njihova obrada.Najraniji senzori su bili svetlucavi detektori, sa fotoosetljivom cevi koja je bila obložena kristalima (obično) cezijum jodida. Cezijum jodid je zamenjen tokom osamdesetih jonskim komorama koje su ispunjene gasom ksenonom pod visokim pritiskom. Ovi sistemi su kasnije zameni savremenim materijalaima sa više poželjnih osobina kao što su fotoosetljive diode.Procesor slike ima zadatak da u najkraćem mogućem vremenu procesuira odnosno rekonstruiše CT sliku. Poseban računarski program sakuplja veliki broj podataka za stvaranje dvodimenzionalne slike poprečnog preseka tela, koje se zatim prikazuju na monitoru. Ova tehnika se zove spiralna tomografija (tomografija je slikanje po delovima ili sekventno slikanje) ili spiralna tomografska rekonstrukcija.Novije mašine imaju brže računarske sistemi i noviji softvere, koji ne samo da obrađuju pojedinačne odeljke već stalno menjaju preseke oko postolja, sa ciljem da se osvetljavanje, obavi kroz lagano klizanje kroz rendgenski krug. Ove mašine se zovu spiralne ili spiralni kompjuterizovani tomografi. Njihovi računarski sistemi integrišu podatke kretanja pojedinačnih delova i stvaraju trodimenzionalnu informaciju objekta (3D-CT), koji se može videti iz više različitih perspektiva na monitoru radne stanice. Ovaj tip obrade primljenih podataka zahteva ogromnu procesorsku snagu, kao što su podaci koji dolaze u kontinuiranom toku i moraju da se obrađuju u realnom vremenu. Moderni CT skeneri su tako brzi da mogu da skeniraju velike delove tela u samo nekoliko sekundi. Takva brzina je korisna za sve pacijente, a naročito za decu, starije i teške bolesnike jer se izlažu manjim dozama rendgen zračenja.CT snimanje se može opisati i kao sečenje hleb na tanke kriške. Kada se telo snima, ono se „seče na veliki broj kriški“ a svaka „kriška“ se obrađuje od strane računarskog programa, što omogućava detaljni višedimenzionalni prikaz unutrašnjosti tela.Slika dobijena tomografijom (CT) je matematička, sa ogromnim brojem informacija jer su detektori u stanju da registruju i neznatne razlike u intenzitetu rendgen zračenja i po tome se ova metoda razlikuje od klasične radiografska slike sa oskudnim brojem informacija jer je rendgen film nedovoljno osetljiv da registruje neznatne razlike u intenzitetu rendgen zračenja.Savremeniji detektori, nove tehnologije, omogućavaju da se CT skenerom dobije što više „kriški“ u jednoj rotaciji. Ovi skeneri, pod nazivom "CT multislajs“ ili „multidetektor CT," omogućavaju tanje „kriške“ u kraćem vremenskom periodu, što rezultira sa više detalja i pruža dodatne mogućnosti u toku izrade prikaza. Kod CT-a kao i kod ostalih digitalnih tehnika dobijena slika više nije posledica direktnog dejstva rendgen zračenja na rendgenski film, kao kod klasičnih radioloških dijagnostičkih metoda. Kod digitalnih metoda ona je proizvod višestrukog detektovanja, merenja i izračunavanja digitalnih informacija.Kada se u toku skeniranja kontrast ubrizga u krvotok pacijenta takav postupak se naziva kompjuterizovana tomografska angiografija CTA, i tom tehnikom se krvni sudovi prikazuju u svetlo beloj boji koja je jasno izdvojena od ostalih struktura i tkiva tela.